Twee van mijn kinderen hebben ADD en mijn man heeft het vermoedelijk ook. Pas in het voortgezet onderwijs kwam aan de orde dat onze kinderen wel erg vaak verstrooid waren, veel overzicht nodig hadden, echt langzaam lazen, erg zorgvuldig dingen op dezelfde plek legden, vaak dingen vergaten of kwijt waren, moeite hadden met een nieuwe omgeving, een grote binnenwereld hadden (introvert), liever alles op hun eigen(wijze) manier deden en een gebrekkige concentratie hadden. En dat is allemaal nog steeds zo.

Tot de middelbare school bood ik blijkbaar zo veel structuur dat ze ‘automatisch’ niets vergaten. Soms was ik wel verbaasd dat een aantal zaken niet beklijfden, zoals de vaste dagen voor huiswerk en gym. Ook heb ik mezelf al vroeg aangeleerd zoveel mogelijk eerst de naam van de persoon te noemen en dan pas de vraag. Anders blijf ik steeds mijn vraag herhalen omdat ik na de eerste vraag pas de aandacht heb. Maar ik wist niet beter. En ik wilde niet problematiseren. Mijn kids waren en zijn oké. Ik stelde bijvoorbeeld de juf voor dat als ze de sommen wel konden, ik het niet zo belangrijk vond dat ze per se ook alle sommen moesten afmaken binnen een bepaalde tijd.

Maar op de middelbare school liepen we tegen te veel dingen aan en kwamen er toch diagnoses. Dit gaf verheldering en begrip en ook handvatten om met sommige lastige dingen om te gaan. Zowel voor de kinderen zelf als voor mij. Inmiddels herkende mijn man ook wat symptomen. Met zijn ongedurigheid, creativiteit en enorme energie heeft hij vast ook ADHD of ADD. Een diagnose laten we zitten. Er is niemand meer die over zijn jeugd kan vertellen, wat nodig is om de diagnose bij een volwassene te stellen. En wat maakt het stempel uit?

Zo heb ik dus een huis vol met ADD’ers. En dat is niet altijd gemakkelijk. Dingen vergeten of kwijt zijn is hier aan de orde van de dag. Ik ben heel gestructureerd en help graag. Maar als ik aangeef dat ze mij kunnen vragen om hen te helpen onthouden of zoeken dan kijken ze mij verstrooid aan. Dat is mijn grootste dilemma. Dat ik weet dat wanneer ik wil helpen, mijn huisgenoten met ADD dat meestal niet op prijs stellen. Als ik help herinneren aan een belofte of afspraak dan wordt er meteen gereageerd met ongeduld. Waarschijnlijk is dit (hoop ik) frustratie en ongeduld naar zichzelf omdat ze het vergeten zijn. Er wordt (bijna) niet bedankt voor het helpen herinneren…

Dit alles maakt natuurlijk dat ik hen minder help herinneren en met kinderen van inmiddels boven de 20 is dat ook prima. Ze zijn volwassenen, hebben vrienden, ze sporten, ze hebben een prima opleiding en werk naar hun zin. Ik ben supertrots op ze. En ik respecteer hun drive om het zelf te doen.

Maar…..soms gaat het om beloftes aan mij en ben ik daar afhankelijk van. Ik ga ervan uit dat het gedaan wordt: iets klaarzetten wat opgehaald wordt, de vaatwasser uitruimen, een kaart posten, etc. Ik moet er dan van op aan kunnen dat iemand doet wat we afgesproken hebben! Het frustreert me dan wel als het toch niet zo is.

Wat ik het meeste mis is empathie. Vooral van mijn echtgenoot. Als ik iets vertel, zijn z’n gedachten vaak halverwege mijn verhaal alweer vertrokken. Als ik ergens mee zit, is er weinig emotionele ondersteuning en dat vind ik triest voor mijzelf. Ik heb helaas de neiging me dit te persoonlijk aan te trekken. Ik concludeer dat er ‘blijkbaar’ geen belangstelling is. Dit maakt dat ik mij soms eenzaam voel met ADD’ers in huis. Mijn levensles is om dit onvermogen bij hen te laten, mijzelf oké te blijven vinden en mijn eigen aandeel hierin te (h)erkennen.

Tips van Emmy

1. Laat het 'onvermogen' om dingen te onthouden, of om voldoende aandacht voor jou te hebben, bij de ander en betrek het niet op jezelf.
2. Accepteer dat de ander dingen zelf wil doen, ook al vind jij dat je goed zou kunnen helpen. Hiermee geef je de ander de regie en het vertrouwen dat die er zelf ook wel komt.
3. Help ‘eenmalig’ door samen vaste plekken te bedenken voor dingen die vaak kwijtraken. Als je hier echt samen een plan voor maakt, is kans groot dat het daarna meer vanzelf gaat. Zo ontzorg je jezelf, met ‘even wat extra inspanning’.

Woensdagochtend half 10. De telefoon gaat. Het is mijn vriend Sjors. Zijn stem klinkt opvallend opgewekt en hij is nauwelijks te onderbreken. Dit is net als de vorige keren. Sjors is manisch. Ik weet hel al, hij nog niet. Mijn pogingen om hem af te remmen helpen niet. Ik spreek af om dezelfde avond bij hem langs te komen.

Als ik arriveer komt hij ook net aan. Hij is de hele dag op stap geweest. Sjors wil voor mij koken maar is met van alles bezig, behalve met koken. Vragen die ik hem stel beantwoordt hij niet, hij vertelt zijn eigen verhaal. Van de hak op de tak. Ook met momenten van agitatie.

Ik probeer hem aan te spreken op zijn drukke en volgens mij manische gedrag. Helaas, Sjors vindt dat het meer dan uitstekend met hem gaat. En daar laat ik het die avond bij.

Op vrijdagochtend ben ik onderweg naar Amersfoort en beland in de file. Laat ik Sjors even bellen om te vragen hoe het gaat. Slecht dus. Hij zegt dat hij opgenomen wil worden. Ik besluit terug te gaan om hem bij te staan.

Wat volgt is een bizarre dag. Op weg naar Sjors bel ik zijn broer die als eerste contact fungeert vanuit het noodplan. We spreken af dat ik eerst langs zijn SPV ga om te zien of er een bed beschikbaar is. Na twee uur wachten is er eindelijk een bed en ga ik naar Sjors. Hij laat me niet binnen. Hij is woest. Loopt schreeuwend door het huis. Ik heb met hem te doen. Wat ik ook probeer, de deur blijft dicht. Dan maar zijn broer bellen. Hij heeft een sleutel en samen voelt toch veiliger dan alleen. Na dik een uur, het is inmiddels 1 uur ‘s middags arriveert de broer van Sjors. Hij moet over een muurtje klimmen om via de achterdeur binnen te komen. Daar blijkt de vogel gevlogen. Weg. Waarheen? We gaan een paar bekende plekken af, maar zonder resultaat.

Dan maar naar de SPV om te overleggen. Zij schakelt de wijkagent in om ‘een man met verward gedrag’ van de straat te plukken. Het wachten begint. Om 5 uur belt de SPV dat Sjors op de eerste hulp van het ziekenhuis is. Hij heeft de boel op stelten gezet. Bij aankomst zijn er al twee agenten aanwezig om zo nodig in te grijpen. Sjors z’n broer en ik proberen contact met hem te maken, maar hij stuurt ons de behandelkamer uit. Heel boos. De psychiater waarschuwt dat als hij niet meewerkt het een gedwongen opname wordt. Hier blijkt Sjors gevoelig voor en hij laat zich vrijwillig opnemen. Met de ambulance wordt Sjors afgevoerd naar de kliniek.

Had ik het anders kunnen doen? Ik denk het niet. Sjors is niet aanspreekbaar en corrigeerbaar als hij in een manie terechtkomt.

Tips van Tonie

1. Als je je niet veilig voelt in het contact met iemand die manisch is, vraag iemand die je kan bijstaan.
2. Schakel de behandelaar in
3. Houd je eigen grenzen in de gaten

Mijn man en ik zijn 46 jaar getrouwd. Na de geboorte van onze jongste dochter, 41 jaar geleden, zijn zijn depressies begonnen.
Ze kwamen steeds vaker, dichter op elkaar en duurden steeds langer. Op zijn 39ste is hij volledig afgekeurd. Na wat parttime-banen op therapeutische basis raakte hij toch weer zonder werk. In goed overleg met het GAK, nu UWV, begon hij voor zichzelf met behoud van uitkering.
Maar zijn gedrag werd steeds vreemder en onvoorspelbaarder. Na een zoektocht van 10 jaar werd op zijn 59ste de diagnose ‘bipolaire stoornis’ gesteld. Dat is 8 jaar geleden.

Met behandeling en medicatie gaat het redelijk. Wij zijn heel open over wat er aan de hand is, maar niet iedereen heeft daar begrip voor. We hebben ons leven anders moeten inrichten maar dat gaat goed, ondanks de stemmingswisselingen die er nog zijn.

Wanneer de spanning te hoog oploopt, nemen we even afstand van elkaar. Hij gaat een paar dagen logeren bij vrienden of een week in een vakantiehuisje. Zelfs hebben we een keer gebruik gemaakt van bed-op-recept, 3 dagen logeren op de psychiatrische afdeling, maar dat was geen succes.

Afgelopen winter ben ik erg ziek geweest. Kanker. Mijn man heeft heel goed voor me gezorgd.
Mijn ziekzijn heeft mij een behoorlijke mentale klap toegebracht. Ik ben meer geëmotioneerd en heb minder geduld met mijn partner.

Wat ik zo graag zou willen is een soort zorghotel, door de verzekering vergoed, waar mijn partner af en toe kan verblijven. Er zijn vast meer mensen in een dergelijke situatie. Met zo’n voorziening voorkom je dat je als partner-van straks zelf patiënt bent met een burn-out.

Het bizarre is, wij hebben zelf thuis gastenverblijven gehad, waar we regelmatig mensen te logeren hadden die er nodig even tussenuit moesten en voor een zacht prijsje of gratis bij ons terecht konden.
Nu ben ik zelf op zoek.

Tips van Anneke

1. Ga op zoek naar een manier om af en toe zelf op adem te komen
    

‘Zou ik ooit nog kunnen studeren’, vroeg mijn zoon Pim zich af toen hij opgenomen was in een psychiatrisch ziekenhuis. Volgens zijn psychiater hoefde hij daar nooit meer aan te denken. Maar ik zei hem dat ik er wel vertrouwen in had. Helaas sloeg, enkele weken na aanvang van de studie, de stress toe en moest hij noodgedwongen stoppen. 
En uiteindelijk stopte hij met alles. Ik zag dat hij worstelde: zijn vrienden die wel een studie afrondden, een baan kregen, een vriendin. Langzaam werd het stiller in zijn leven. Jaren verstreken, maar eindelijk kroop Pim heel langzaam uit zijn schulp en vertelde weer te willen gaan studeren. Nee, niet meer universitair, maar een cursus. Samen proostten we op zijn voornemen. 
Fitnesstrainer werd hij, zonder vast contract, maar wel met werk wat hem beviel. Hij hoorde er weer bij en kwam weer tot leven. 

Intussen deed ook ik een cursus, om mijn verhaal te kunnen schrijven. Het verhaal vanuit mijn perspectief als vader, zodat hulpverleners kunnen horen hoe het is wanneer je in je familie met ernstige psychiatrische problematiek te maken krijgt. 
De docenten gaven mij behalve college, ook het gevoel dat ík wat te vertellen had. Om dichter bij die ervaringen te komen volgde ik steeds meer cursussen en trainingen. Ik leerde andere familieleden te ondersteunen. En al doende kwam ikzelf op verhaal.

Sinds kort volgt Pim een opleiding tot ervaringsdeskundige, hij krijgt les van dezelfde docenten als ik. Hij is gemotiveerd en na al die jaren praten we nu samen over ons herstel. Hij vanuit de cliënt en ik vanuit de familie. We hebben elkaar veel te vertellen en nóg meer te vragen. Het roept veel op uit het verleden. We kijken om in verwondering en trekken lering uit datgene wat we hebben meegemaakt. Dat is geluk hebben. Het wordt ons in de schoot geworpen. Niet zomaar. Er is veel aan voorafgegaan. Herstellen deden we zelf. Ieder op ons eigen manier, in een verschillend tempo. Twee stappen vooruit, één achteruit, soms ook drie achteruit, maar onze wegen komen nu bij elkaar en we kunnen samen verder. Ik denk met Pim mee zonder in mijn valkuil te trappen en suggesties en adviezen te geven. 
Herstellen doen we nog steeds. ‘Een leven lang, maar wel een leven dat de moeite waard is.’ Het zijn zijn woorden. Ik ben ‘t met hem eens.
 

Tips van Joop

1. Vertel je verhaal en je komt op verhaal
2. Blijf vertrouwen geven
3. Wees blij met kleine stapjes

Dit verhaal is afkomstig van MIND Ypsilon: www.ypsilon.org

Ik was denk ik acht jaar toen mijn moeder naar een inrichting werd gebracht. Ze had een mislukte zelfmoordpoging gedaan. Ik zag haar bloed dagen later ronddrijven in een paar zinken teilen in de badkamer. Ruim twee jaar hebben ze haar gedwongen opgenomen en ze zat zes weken in een isoleercel.
De sfeer in mijn ouderlijk huis was vaak vernietigend. De strijd die werd gevoerd had voor mijn gevoel maar één doel: elkaar kapot maken. Ik wilde daar niets mee te maken hebben en zocht naar manieren om die vijandigheid te overleven. Familieleden waarschuwden elkaar zo nu en dan dat het met mij niet goed ging. In feite verwerkte ik in stilte wat er aan negativisme om mij heen plaatsvond door dat alles volledig uit te blokken. Dat mechanisme heeft mij mijn leven lang geholpen. Tot op de dag van vandaag. Ik leef vooral in het moment. En als ik dat moment niet kan gebruiken, dan gooi ik dat over mijn schouder weg.

Toen mijn ouders scheidden werden de 6 kinderen aan mijn vader toegewezen. Die scheiding was door mijn vader in gang gezet tijdens haar opname. Een andere vrouw nam de plaats van moeder in. Naar verluidt hadden ze elkaar bij toeval ontmoet, in een motel in Breda. In werkelijkheid gebeurde dat via een contactadvertentie, maar het was toen not done om zoiets te vertellen. Ik vond dat ik moest kiezen en koos voor mijn stiefmoeder, een onderwijzeres die met ijzeren discipline structuur bracht in mijn leven. Het werd mijn redding.
In mijn puberteit was ik vaak bang dat ik ook gek zou worden. De schimmen van wat mijn moeder is overkomen zaten in mijn hoofd. Maar ik heb niet gekregen wat mijn moeder had.

Ik heb 42 jaar geen contact gezocht met mijn moeder. Mijn drukke leven hielp de gedachte aan haar te verdringen. Zelfbescherming, denk ik. Ik wilde niet meer aan die tijd herinnerd worden.
Acht jaar geleden drong het tot mij door dat mijn moeder oud is. En dat ik voordat ze doodgaat tegen haar wil zeggen: je kon er niets aan doen. Ik had wel een zetje nodig. Wat is dat voor onzin met die moeder van jou, dat je haar zolang niet gezien hebt? vroeg mijn vrouw op een avond. Ga naar haar toe. Dat deed ik. Ik heb mijn verloren zoon terug, zei mijn moeder.

Het is vreselijk wat er met mijn moeder gebeurd is. Zij vertelde dingen over mijn vader die niet fijn zijn. Mijn vader was een aimabele man. Ik hield veel van hem, maar hij was goedbeschouwd een egocentrische zwerver, altijd op zoek naar succes en erkenning. Mijn moeder vertelde me hoe hij haar in de steek liet. Dat kan je niet goedpraten.

Evengoed, er is altijd een reden waarom mensen doen wat ze doen. Het heeft geen zin om met een bestraffende vinger naar de ander te wijzen. Ik heb er geen oordeel meer over.
Ik maakte een persoonlijke ontwikkeling door, mijn blik op de wereld verruimde zich. Door wat er gebeurde en de keuzes die ik maakte, ben ik geworden wie ik ben. Daar ben ik gelukkig mee. En de ontmoeting met mijn moeder hoort daarbij. Gelukkig heeft ze het gered.

Tips van Bart

1. Soms moet je voor jezelf kiezen
2. Stel niet uit wat je vindt dat je moet doen
3. Wees vergevingsgezind 

Dit verhaal is afkomstig van MIND Ypsilon: www.ypsilon.org

Een kennis bracht me op het idee. Hij vertelde terloops dat hij met zijn zoon op vakantie ging. Dat kan dus ook! Max en ik houden allebei van fietsen en hebben goede herinneringen aan de fietsvakanties van vroeger. Wij gaan een rondje Markermeer doen.

De route plannen we samen, niet meer dan 40 km per dag en af en toe een rustdag. Ik boek de overnachtingen in hotels met aparte kamers. Half augustus is het zover, nog een laatste check: de medicijnen niet vergeten, toiletspullen en zonnebrandcrème. Voor elke dag schone kleren lukt niet helemaal; dan maar onderweg naar de wasserette. De buurvrouw zwaait ons uit als we zijn straat uit fietsen. Met de haren in de wind genieten we van het landschap en het ons omringende water, tegemoetkomende fietsers groeten vriendelijk. De landelijke fietsroutes en knooppunten zijn onze gids. Praten hoeft niet. Meestal zit ik op kop, maar bij een klim haalt Max mij in. De dorpen zijn gezellig druk, met bootjes en volle terrassen. 
’s Avonds zijn we moe, we gaan vroeg naar onze kamer.

Donder en bliksem onderbreken op de derde avond de stromende regen, de lucht is onheilspellend. Het kan ons niet schelen, wij zitten droog op een terras te genieten van een heerlijk soepje en denken terug aan de rit van vandaag. Die begon bij een wasserette. ‘Morgen ophalen’, maar na enig aandringen waren de kleren anderhalf uur later schoon en droog. Het was extreem heet en benauwd. Nog 18 km te gaan. 

Op weg naar huis fietsen we langs de kleine stranden die ik altijd vanuit de trein zie. Heerlijk, op de dijk duwt de wind ons, de kilometerteller schiet omhoog. Vanuit mijn ooghoeken zie ik Max glimlachen en ik ben blij. Het is leuk om thuis te komen, de begeleiding en buren weer te zien. 190 km zitten erop. Max leegt zijn fietstassen. Ik stap tevreden met mijn fiets op de trein naar huis. Het was gezellig, goed dat mijn zoon en ik dit samen deden. Volgend jaar weer?

Tips van Brigitte

1. Denk niet alleen aan wat niet kan, maar juist aan wat wel kan.
2. Doe die dingen samen, waar je zelf ook van geniet.
3. Plan niet te veel, maar wel de belangrijke dingen.

Dit verhaal is afkomstig van MIND Ypsilon: www.ypsilon.org